Múa rối nước Hà Nội

Khi xem múa rối nước, bạn như được quay về vùng đồng bằng Bắc Bộ xưa, nơi cuộc sống, văn hóa và lịch sử của người Việt được kể lại một cách sống động qua từng chuyển động của con rối.

Nền văn hóa lúa nước hiện rõ ngay từ sân khấu: mặt nước trở thành không gian biểu diễn đặc biệt, gợi nhớ những ao hồ, ruộng đồng, nơi gắn bó mật thường nhật với đời sống người nông dân.



Tính cách vui tươi, lạc quan của người Bắc Bộ cũng được thể hiện qua tạo hình nhân vật: những chú rối vui nhộn, luôn mang đến tiếng cười như chính tinh thần hóm hỉnh của người Việt khi lao động và sinh hoạt hàng ngày.
Nội dung múa rối nước còn kể lại những câu chuyện lịch sử, truyền thuyết quen thuộc như Thánh Gióng, Lê Lợi hay hình ảnh làng quê xưa và nét đẹp lao động thôn quê . Mỗi vở diễn đều toát lên niềm tự hào về quê hương, đất nước.

Đi cùng với đó là tiếng sáo, nhị, đàn bầu của các nghệ nhân… khiến các vở diễn múa rối nước càng trở nên đậm chất Việt, vừa mộc mạc vừa đầy cảm xúc.

Nghệ thuật múa rối nước có gì đặc biệt

Múa rối nước ra đời từ thời nhà Lý khi kinh tế vùng đồng bằng Bắc Bộ phát triển mạnh dựa trên nền nông nghiệp lúa nước. Nếp sống sinh hoạt, lao động gắn liền với mặt nước cùng với sự sáng tạo và nhu cầu vui chơi giải trí vào ngày lễ tết của người dân lúc nông nhàn đã tạo ra một loại hình nghệ thuật độc đáo, không nơi nào trên thế giới có – Múa Rối nước.

Sân khấu múa rối nước

Khi người dân vùng đồng bằng Bắc Bộ sống quần tụ quanh ao làng, sông ngòi và canh tác lúa nước. Mặt nước trở thành một phần gắn bó mật thiết với đời sống cộng đồng. Vào các dịp lễ hội làng diễn ra, người dân đã tận dụng chính ao hồ quen thuộc để biểu diễn những trò rối dân gian, từ đó hình thành nên sân khấu rối nước.



Sân khấu múa rối nước hay còn gọi là thủy đình, dựng ngay bên mặt nước, nơi nghệ nhân đứng phía sau tấm mành tre để điều khiển con rối bằng hệ thống sào và dây kéo giấu dưới mặt nước. Việc sử dụng nước làm sân khấu không chỉ che đi cách điều khiển làm con rối chân thật, gần gũi hơn mà còn tạo hiệu ứng sống động: mặt nước lung linh dưới ánh đèn, tiếng sóng nhỏ hòa cùng âm nhạc dân gian, khiến mỗi chuyển động của con rối thêm phần huyền ảo.
Đặc biệt, mặt nước còn mang ý nghĩa biểu tượng cho văn hóa lúa nước của người Việt.

Nghệ nhân múa rối nước

Các nghệ nhân múa rối nước là những người đứng sau sân khấu, thầm lặng tạo nên sự sống cho từng con rối. Để trở thành một nghệ nhân thực thụ, họ phải rèn luyện nhiều năm kỹ năng điều khiển sào, dây, ròng rọc sao cho chuyển động của con rối mềm mại và tự nhiên nhất mà đến mức nhiều người tưởng con rối “tự bơi”.

Họ phải học cách cảm nhận độ nặng nhẹ của rối gỗ khi ngâm trong nước, phối hợp nhịp nhàng giữa tay, vai và cả hơi thở để tạo ra những động tác chính xác theo nhịp trống, tiếng sáo, hay lời hát chèo.



Đằng sau vẻ vui nhộn trên sân khấu là sự vất vả ít ai biết của những nghệ nhân phải ngâm mình trong nước lạnh hàng giờ liền, đặc biệt là trong những ngày đông Hà Nội.

Bằng sự khéo léo, bền bỉ và tình yêu với nghệ thuật dân gian, các nghệ nhân đã giữ cho múa rối nước sống mãi, trở thành một trong những biểu tượng văn hóa độc đáo nhất của Việt Nam.

Con rối nước

Con rối nước được tạo nên từ sự khéo léo và tinh tế của các nghệ nhân thủ công truyền thống. Rối được làm chủ yếu từ gỗ sung là loại gỗ nhẹ, ít nứt, không bị cong vênh khi ngâm nước lâu ngày. Sau khi tạo hình,con rối được phủ sơn ta nhiều lớp để chống nước và giữ màu bền theo thời gian. Màu sắc thường sử dụng màu tươi sáng như đỏ, vàng, xanh nhằm nổi bật trên mặt nước và dưới ánh đèn sân khấu.



Rối nước có tạo hình rất đặc biệt: thân thường tròn, nét mặt cường điệu, biểu cảm rõ ràng để khán giả từ xa vẫn dễ nhận biết nhân vật. Các bộ phận chuyển động như tay, đầu, chân được nối bằng khớp linh hoạt, phù hợp với hệ thống dây, sào điều khiển dưới nước.

>> Các show diễn tại Hà Nội

Dù nhìn đơn giản và nhỏ nhắn nhưng con rối nước không dễ làm. Mỗi con rối phải đảm bảo vừa đủ nhẹ để nổi, vừa đủ nặng để không lật khi di chuyển mạnh.
Một nghệ nhân có kinh nghiệm cần vài ngày đến vài tuần để hoàn thiện một con rối.

Nếu muốn mua con rối làm quà bạn có thể mua phiên bản mô phỏng, không phải loại sử dụng cho biểu diễn chuyên nghiệp. Dù vậy, đây vẫn là món quà độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa Việt.

Các điểm múa rối nước ở hà nội

Có nhiều nơi ở Hà Nội tổ chức biểu diễn múa rồi nước, như các điểm vui chơi giải trí, khu du lịch, nhưng quy mô nhất là tại các nhà hát chuyên show múa rối nước. Dưới đây là một số địa điểm múa rối nước nổi tiếng tại Hà Nội:

• #1. Nhà hát múa rối nước Thăng Long

Địa chỉ: 57B Đinh Tiên Hoàng, quận Hoàn Kiếm.

Ngay gần phố cổ thuận tiện cho du khách, Nhà hát thăng Long là nhà hát rối nước nổi tiếng nhất Hà Nội, có nhiều suất diễn và nhiều vở diễn mỗi ngày.
Giá vé: khoảng 100.000 – 200.000 VND

>> Các khách sạn boutique Hà Nội

• #2. Nhà hát Rối nước Bông Sen

Địa chỉ: 16 Lê Thái Tổ, quận Hoàn Kiếm.

Khung giờ biểu diễn: khoảng 14:45, 16:00, 17:15 và 18:30 mỗi ngày
Các vở diễn có nội dung sáng tạo, pha trộn truyền thống và đôi khi có các yếu tố mới, đậm chất nghệ thuật dân gian.
Giá vé Vé: khoảng 80.000 – 100.000 VND

• #3. Nhà hát Múa rối Việt Nam

Địa chỉ: 361 Trường Chinh, quận Thanh Xuân.

Không chỉ có rối nước, nhà hát này còn biểu diễn rối que, rối bóng… rất đa dạng. Tuy nhiên lịch biểu diễn rối nước không cố định. Bạn nên kiểm tra lịch trước khi đến.

• #4. Làng rối nước Đào Thục

Địa chỉ : huyện Đông Anh (cách trung tâm Hà Nội khoảng 25km)

Làng Thục được xem như là làng tổ nghề múa rối nước truyền thống, đã có lịch sử phát triển hơn 300 năm. Điểm độc đáo là khi xem rối nước tại làng Thục Đào, du khách có thể xem ngay trên ao làng, và thăm xưởng làm rối thủ công.

Múa rối nước không chỉ là một loại hình nghệ thuật giải trí, mà còn là cánh cửa đưa khán giả trở về với hồn cốt của làng quê Bắc Bộ. Qua từng con rối gỗ, từng gợn sóng trên mặt nước và thanh âm những nhạc cụ dân gian vang lên, chúng ta cảm nhận được cả một chiều sâu văn hóa được gìn giữ qua bao đời.